etapty rozwoju próchnicy

Próchnica – cichy zabójca zębów

Czym jest próchnica?

Próchnica to choroba zakaźna twardych tkanek zęba: szkliwa, zębiny i cementu korzeniowego. Przez długi czas niezauważalna przez pacjenta, prowadzi do powstania ubytku, który najczęściej lokalizuje się na niedoczyszczonych powierzchniach zęba: w okolicy przydziąsłowej, na powierzchniach stycznych zębów, jak również w bruzdach.

Co powoduje próchnicę?

Próchnica jest powodowana przez: 

  • Zaniedbania w higienie jamy ustnej, co w efekcie prowadzi do nagromadzenia się płytki nazębnej – kleistej substancji, którą tworzą m.in. białka znajdujące się w ślinie, bakterie i produkty ich metabolizmu, a także resztki nabłonka.
  • Niewłaściwą dietę bogatą w węglowodany proste stanowiącą pożywkę dla bakterii. 

Bakterie i pozostałości w jamie ustnej po pokarmach bogatych w cukry sprawiają, że płytka nazębna (płytka bakteryjna) zaczyna mieć odczyn kwaśny, który rozpuszcza szkliwo i pozwala wniknąć bakteriom w kolejne warstwy zęba niszcząc bezpowrotnie jego strukturę.

Nieleczona próchnica prowadzi ostatecznie do zapalenia miazgi, co może prowadzić nawet do utraty zęba. Nieleczona próchnica dodatkowo zwiększa ryzyko chorób serca, nerek, stawów, skóry, jak również zaostrza łuszczycę i inne choroby przewlekłe.

Objawy próchnicy

Pierwszym objawem próchnicy jest przebarwienie zęba, przyjmujące postać matowych kremowo-białej lub brązowej plamy próchnicowej.

Trzonowiec objęty próchnicą
Próchnica widoczna na zębie trzonowym

Plama próchnicowa rozwija się na skutek utraty minerałów ze szkliwa. W konsekwencji powstaje ubytek, który powiększa się. W początkowej fazie próchnica jest bezbolesna. Ból pojawia się w momencie objęcia zębiny procesem próchnicowym dopiero na etapie głębokich ubytków. Ząb staje się nadwrażliwy na zimno. Wraz z podążaniem próchnicy w kierunku miazgi ból staje się ciągły, rozsadzający i pulsujący – świadczy to zawsze o objęciu miazgi przez proces zapalny.

Etapy rozwoju próchnicy

Etap próchnicyCechy wizualneOdczuwanie bóluPrzewidywane forma leczenia
Początek demineralizacji szkliwaKredowo-biała lub brązowa plama na uzębieniu widoczna po osuszeniu zębaNIERemineralizacja z użyciem preparatów
Demineralizacja szkliwaMatowy odcień szkliwa, kredowo-biała lub brązowa plama na powierzchni szkliwa widoczna bez osuszenia zębaNIERemineralizacja z użyciem preparatów
Demineralizacja szkliwa wraz z utratą jego częściMatowy odcień szkliwa, kredowo-biała lub brązowa plama na powierzchni szkliwa widoczna bez osuszenia zębaNIE, może występować nadwrażliwośćLeczenie zachowawcze
Rozpad zębiny w obrębie korony zębaBrązowo-ciemny cień zębiny pod zdrowo wyglądającym szkliwem lub obecność ubytku w szkliwie zębaNIE, może występować nadwrażliwośćLeczenie zachowawcze, protetyczne
Zajęcie miazgi zębowej, uszkodzona korona zębaUbytek tkanek sięgający miazgi, często o brązowym zabarwieniuTAK, pulsujący lub ciągły, nasilający się w reakcji na zimnoLeczenie zachowawcze, endodontyczne,
protetyczne,
Powstanie ropnia, zajęcie procesem zapalnym tkanek okołowierzchołkowych, uszkodzenie tkanki kostnej wokół zębaUbytek tkanek sięgający miazgi, często o brązowym zabarwieniuTAK, pulsujący lub ciągły a nawet rozsadzający, nasilający się w reakcji na ciepłoLeczenie endodontyczne, chirurgiczne (resekcja wierzchołka korzenia, ekstrakcja zęba), implantologiczne
Informacje poglądowe – ostatecznie decyzję o wyborze odpowiedniej metody leczenia podejmuje lekarza stomatolog

Wczesne etapy próchnicy można leczyć, wdrażając odpowiednie nawyki higieniczne i regularnie odwiedzając stomatologa.

Leczenie próchnicy

Początkowy etap próchnicy, który obejmuje uszkodzenia szkliwa bez utraty ciągłości tkanki można zatrzymać perfekcyjną higieną oraz wykluczając z diety potrawy z zawartością cukru. W momencie utraty ciągłości szkliwa (czasem widoczne jako brak gładkości szkliwa) powstaje już ubytek próchnicowy, który musi zostać opracowany przez lekarza stomatologa i wypełniony materiałem odtwórczym. Bardzo często próchnica nie jest zauważalna gołym okiem, a już wymaga interwencji dentysty. Dlatego bardzo ważnym elementem zachowania zdrowych zębów są wizyty kontrolne (nie rzadziej niż co 6 miesięcy), w trakcie której lekarz bada wszelkie zmiany i może odkrywać nawet niepozorne z wierzchu zmiany, pod którymi mogą się kryć zaawansowane zmiany chorobowe.

Nieinwazyjne leczenie próchnicy

Próchnica początkowa na etapie białej plamy charakteryzuje się podpowierzchniową demineralizacją szkliwa bez utraty ciągłości tkanki.

Szkliwo to może zostać naprawione, jeśli w bezpośrednim środowisku pH zmieni się na obojętne i jest dostępna odpowiednia liczba jonów fosforanowych oraz wapnia. Umożliwia to odbudowę częściowo rozpuszczonych kryształów apatytów – remineralizację. Proces ten przyspieszany jest przez obecność fluorków, przesycenie roztworu biodostępnym wapniem, fosforanami oraz zmianą pH śliny na bardziej zasadowe.

W celu remineralizacji szkliwa najczęściej stosuje się:

  • Kompleks kazeinianu fosfopeptydowego z amorficznym fosforanem wapnia. Kompleks ten wiąże się z powierzchnią zęba, płytką nazębną i tkankami miękkimi otaczającymi ząb, stając się źródłem biodostępnych jonów fosforanowych i jonów wapnia. Umożliwia to remineralizację, zmniejszając stopniowo plamę próchnicową oraz zmniejszając nadwrażliwość zębów.
  • Bioaktywne szkło, czyli fosforokrzemian wapniowo-sodowy – w kontakcie ze śliną uwalnia jony wapnia, sodu i fosforu. Jony sodu buforują kwaśne środowisko powodując wzrost pH, hamują demineralizację i wypełniają porowate szkliwo.

Profilaktyka w walce z próchnicą

Najskuteczniejszą metodą walki z próchnicą jest poprawa nawyków żywieniowych oraz dbałość o perfekcyjną higienę jamy ustnej:

  • Mycie zębów 2-3 razy dziennie preparatami zawierającymi fluor, argininę, wapń i fosfor, w trudnodostępnych miejscach stosowanie nici międzyzębowych. 
  • Regularna kontrola stanu jamy ustnej w gabinecie dentystycznym min. 1 raz na 6 miesięcy.

Dodaj komentarz